Salmonella is een bacterie die bijvoorbeeld in rauw vlees, vis, fruit en rauwe eieren kan zitten, maar ook op producten waarvan je het minder verwacht, zoals gerookte zalm en chocola. Je kunt flink ziek worden van een salmonellabesmetting, vooral als je een verminderde weerstand hebt. De klachten zijn met name maag- en darmklachten, maar een besmetting kan uitlopen op een veel serieuzer ziektebeeld.
De salmonellabacterie werd ontdekt door de Amerikaanse bacterioloog D.E. Salmon, vandaar de naam. Hij was op zoek naar de veroorzaker van varkenspest en stuitte per ongeluk op salmonella. Er zijn minstens 2400 soorten van deze bacterie. Nederlanders lopen regelmatig een salmonellabesmetting op, namelijk zo’n 30.000 per jaar.
Symptomen salmonella
Wie met salmonella besmet voedsel heeft gegeten, krijgt meestal na 6 tot 36 uur klachten als diarree, buikpijn, misselijk en overgeven. Soms ook hoofdpijn, spierpijn en koorts. Hoe ziek iemand wordt hangt van verschillende factoren af. Ten eerste van de soort salmonella, maar ook van de weerstand die de besmette persoon heeft. Het kan met een sisser aflopen; een paar dagen maag- en darmklachten die vanzelf over gaan. Maar de besmetting kan ook een ernstiger verloop hebben. Jonge kinderen, verzwakte mensen en ouderen kunnen flink ziek worden en lopen kans op uitdroging. Ook zwangere vrouwen zijn kwetsbaar. Salmonella is niet schadelijk voor het ongeboren kind, maar als de aanstaande moeder door diarree veel vocht verliest kan ze uitdrogen. Bij een zwangerschap moet je altijd voorzichtig zijn.
Bij zo’n 5% van de patiënten, in de meeste gevallen mensen die verzwakt zijn of onderliggend lijden hebben, breidt de salmonella zich uit naar de bloedbaan. Daardoor kunnen complicaties optreden als bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking, botontsteking, hartproblemen of urineweginfecties. Als de patiënt uitdroogt en de nieren stoppen met werken of als er een shock optreedt, dan kan hij of zij zelfs overlijden aan de salmonellabesmetting.
Buiktyfus en paratyfys worden ook door een salmonellabacterie veroorzaakt, maar dat type komt in ons land niet voor. Wel in (sub)tropische landen. Wie op vakantie buik- of paratyfus opgelopen heeft, wordt over het algemeen behoorlijk ziek. Tegen buiktyfus bestaat een vaccin. Het hangt van de bestemming, gezondheid van de reiziger en duur van de reis af of vaccineren nodig is.
Behandeling salmonella
Rust nemen en voldoende drinken zijn de belangrijkste adviezen bij een salmonellabesmetting. Door diarree verliezen patiënten veel vocht. Dat kunnen ze het beste aanvullen door het drinken van water, thee of bouillon. Het liefst kleine beetjes tegelijk, bijvoorbeeld om de zoveel minuten een paar slokken. Dan is de kans het grootst dat het vocht ook binnengehouden kan worden.
Een ORS-oplossing, verkrijgbaar bij de drogist of apotheek, is ook een goed middel om uitdroging te voorkomen. Als er bloed in de diarree zit of de patiënt heeft hoge koorts en blijft ziek, dan is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts.
Verspreiding salmonella
Dieren zoals kippen, varkens en runderen kunnen drager zijn van salmonella. Daardoor komt de bacterie in levensmiddelen terecht. Daarbij kun je denken aan vlees, eieren en zuivel, maar salmonella kan ook op groente en fruit zitten. Omdat de bacterie kan overleven op vochtige oppervlaktes zoals het aanrecht en zich snel verspreidt, kan in principe al het eten besmet raken, zelfs verse kruiden.
Salmonella voorkomen
Door een betere hygiëne, strengere productieregels, vaccinatie en het testen van dieren op salmonella, komen er steeds minder besmettingen voor. Toch is er altijd een kans op besmetting. Niet alleen rechtstreeks, maar ook via via. Zorg daarom ook dat er geen kruisbesmetting kan ontstaan. Stel bijvoorbeeld dat een stukje kip besmet is met salmonella. De rauwe kip heeft op een snijplank gelegen en wordt daarna gebakken. Vervolgens worden tomaten op dezelfde snijplank klein gesneden. De bacterie komt op die manier van de kip op de tomaten. Door die rauw te eten, is er kans op besmetting.
Maak die kans zo klein mogelijk door de volgende adviezen op te volgen.
- Was altijd je handen na het aanraken van rauw vlees
- Zorg dat vlees, vis en schelpdieren goed gaar zijn
- Salmonella gaat dood als je een product minimaal twee minuten op 70 graden is verhit. Kook daarom eieren het liefst hard en bak vlees goed door
- Volg de bewaaradviezen op de verpakking van producten op
- Bewaar eieren in de koelkast en pas op met rauwe eieren in gerechten als bavarois en mayonaise
- Was groente en fruit altijd voor gebruik onder stromend water
- Was bestek en ander keukengerei meteen af na gebruik, zeker als het in aanraking geweest is met rauw vlees of rauwe groente. Gebruik aparte snijplanken voor vlees en groente
- Was altijd de handen na het aanraken van dieren