Queer is een term die je, tenzij je onder een steen heb geleefd, ongetwijfeld wel eens voorbij hebt horen komen. De laatste jaren zijn er steeds meer termen bij gekomen om genderidentiteit en seksualiteit mee te omschrijven. Een van die termen is het woord queer. Hoewel het in het verleden juist gebruikt werd als een negatieve benaming, is het inmiddels behoorlijk ingeburgerd en is de denigrerende bijklank verdwenen. Maar wat betekent queer precies? En waar val je op als je queer bent? In dit artikel nemen we deze term onder de loep en leggen uit hoe het zit.
Betekenis queer
Als het gaat om seksualiteit en genderidentiteit zijn er vaak geen eenvoudige verklaringen van begrippen mogelijk, omdat het vaak om hele persoonlijke ervaringen en gevoelens gaat. Vooral wanneer het gaat om een woord als queer is het lastig om er een eenduidige betekenis aan te geven omdat het hier gaat om een paraplubegrip waarmee men bedoelt te zeggen dat het gaat om een breed palet aan genderidentiteiten en seksuele voorkeuren die niet binnen ‘traditionele normen’ vallen.
Betekenis queer in Nederlands
Als we kijken naar het woord zelf zou je het heel sec vanuit het Engels naar het Nederlands kunnen vertalen als ‘vreemd’. Maar in dit geval dekt dat de lading natuurlijk totaal niet en is er eigenlijk geen passend Nederlands woord voor. Iemand die zichzelf queer noemt houdt niet vast aan een gender of een seksuele identiteit, maar wijst die ook niet af. Eigenlijk omarmen zij een hele open en brede invulling van de termen gender en seksuele identiteit. Queer wordt dan ook wel gebruikt als term voor mensen die niet in het standaard plaatje van hetero en cisgender passen.
Vroeger werd het woord queer gebruikt als een scheldwoord voor mensen die niet in de gebruikelijke hokjes passen, maar omdat mensen zichzelf ook als queer gingen omschrijven, maar dan juist omdat je gewoon mag zijn wie je bent, is het begrip geëvolueerd.
Waar val je op als je queer bent?
Wie deze vraag probeert te beantwoorden begrijpt gelijk waarom het woord zo lastig te definiëren is, omdat er geen eenduidig antwoord op deze vraag gegeven kan worden. Centraal in het ‘queer zijn’ staat juist de diversiteit en fluïditeit die een mens kan ervaren op het gebied van genderidentiteit en seksuele oriëntaties. Mensen die zichzelf als queer omschrijven kunnen dus homoseksueel, biseksueel, lesbisch, panseksueel of aseksueel zijn en zij kunnen zich identificeren als vrouw, man of beide. Mensen die queer zijn erkennen juist dat er fluïditeit is als het om gender en seksuele oriëntaties gaat en willen zichzelf niet beperken tot de bestaande hokjes. Bij het queer zijn staat de complexiteit van liefde, verlangen, gevoelens en aantrekkingskracht centraal, ongeacht in welke vorm die dan mag bestaan.
Queer gemeenschap
Je zou dus kunnen zeggen dat het woord queer en dus de queer-gemeenschap en de LHBTQI+ gemeenschap hetzelfde zijn. Maar niet iedere persoon die niet hetero of cis is, noemt zichzelf ook queer, dus die samentrekking klopt niet. Binnen de queer-gemeenschap gaat het er juist om dat iedereen mag zijn (en niet zijn) wat die wil. Zelfexpressie is belangrijk, omdat het er niet alleen om gaat wie je bent, hoe je je identificeert of waar je naar verlangt, maar ook over hoe je dat uitdraagt. Net als in iedere gemeenschap gaat het erom dat je omringt bent door gelijkgestemden, dat er acceptatie en herkenning is en dat het een veilige plek is waar jij jezelf kunt uiten en jezelf kunt zijn.
Omdat zelfexpressie zo’n belangrijke rol speelt binnen de queer-identiteit en gemeenschap, zijn mode, kunst en cultuur belangrijke onderwerpen binnen de queer community. Omdat dit juist middelen zijn waarmee je kunt laten zien wie je bent.
Het queer zijn overstijgt dus de beperkingen van het binair denken. Juist de diversiteit binnen onderwerpen als gender en liefde worden omarmd.