Postmortale fotografie (ook wel post-mortemfotografie genoemd) is het fotograferen van overleden personen. Hoewel er ook foto’s van dieren worden gemaakt wanneer zij zijn overleden, gaat het bij postmortale fotografie voornamelijk om het fotograferen van overleden personen. Hoe ziet de geschiedenis van postmortale fotografie eruit, hoe worden foto’s van overleden personen gemaakt en hoe zien wij postmortale fotografie vandaag de dag? Hoe gaat postmortale fotografie van dieren in zijn werk en hoe maakt de politie gebruik van postmortale fotografie?
Geschiedenis van postmortale fotografie
Louis Daguerre maakte in 1839 de eerste scherpe foto met de methode Daguerreotypie, en vanaf die dag werd fotograferen wat makkelijker dan met de technieken die daarvoor bekend waren. In die tijd was het echter nog behoorlijk kostbaar om te fotograferen, en het was dan ook niet voor iedereen weggelegd – meestal konden alleen de rijkere mensen foto’s laten maken. En zelfs de rijke mensen van die tijd, konden het zich niet veroorloven om regelmatig foto’s te laten maken.
Foto na overlijden
Dit resulteerde er vaak in dat er pas een foto van iemand werd gemaakt, als deze persoon al was overleden. Voordat dit met fotografie mogelijk was, werd er vaak een portrettekenaar of portretschilder opgeroepen om een tekening of schilderij van de overleden persoon te maken. Ook dit was erg kostbaar en vaak alleen voor de allerrijksten weggelegd.
Postmortale foto van overleden kinderen
Door de komst van de fotografie konden ook mensen die het minder breed hadden een foto laten maken van een dierbare – vaak als deze al was overleden. De reden dat er uit dit Victoriaanse tijdperk ook veel overleden kinderen gefotografeerd werden, komt omdat de kindersterfte in die periode nog orde van de dag was. Een postmortale foto van het overleden kind of een overleden geliefde was dan de enige manier om nog een tastbare herinnering van die persoon te hebben om nog naar terug te kijken.
Hoe worden foto’s van overleden personen gemaakt?
Er waren verschillende manieren en gebruiken om overleden personen op de foto te zetten. Sommige foto’s werden gemaakt als iemand overleden op bed of in een grafkist lag. Het gebeurde echter ook regelmatig dat een klein kind in de kinderwagen of buggy gezet werd, of dat mensen op een stoel gehesen werden om een foto te maken. Er zijn zelfs stellages gemaakt waar een overleden persoon overeind gehouden werd, zodat de dode staand op de foto kon.
Als gezin op de foto
Aangezien foto’s erg kostbaar waren om te maken in die tijd, gebeurde het regelmatig dat het hele gezin of de hele familie op de foto ging met de overleden persoon. Om het meer te laten lijken alsof de overleden persoon nog in leven was, werden zijn of haar ogen soms vastgelijmd als de oogleden open waren. Op deze manier leek het alsof de overledene nog in leven was en recht in de camera keek. Naast het vastlijmen van het bovenste ooglid gebeurde het ook dat de fotograaf (of iemand anders) ogen tekende op de gesloten oogleden, waardoor het leek alsof de ogen geopend waren. Daarnaast koos de fotograaf er nog vaak voor om ogen op de foto te tekenen. Natuurlijk konden familieleden er ook voor kiezen om de ogen van hun overleden geliefde ook gesloten te houden. Vaak werd er dan zo gefotografeerd dat het leek alsof de dode aan het slapen was.
Hedendaagse postmortale fotografie
Vandaag de dag wordt er nog steeds gebruik gemaakt van postmortale of post-mortemfotografie. Echter is de situatie waarin dit gebeurt, wel veranderd met wat er in de Victoriaanse tijd erg geliefd was. Naast het fotograferen van de overledene (thuis in bed, in de kist of op een tafel) is het steeds populairder aan het worden om de gehele begrafenis of crematieplechtigheid te fotograferen. Op deze manier kunnen nabestaanden later de dag nog eens terugzien en herbeleven aan de hand van de foto’s. Een andere manier om de plechtigheid te herbeleven, is door er video-opnames van te maken.
Fotografie van overleden dieren en huisdieren
Het gebeurt ook regelmatig dat er postmortale foto’s gemaakt worden van overleden dieren en huisdieren. Dit gebeurt soms om dezelfde reden als bij mensen gebeurt (de herinnering aan de overledene terug kunnen zien), maar ook voor educatieve doeleinden voor bijvoorbeeld dierenartsen en dierenartsassistenten.
Hoe raar het ook klinkt, het fotograferen van overleden dieren en huisdieren wordt als normaler beschouwd dan het fotograferen van overleden personen.
Postmortale fotografie bij misdaden en onbekende doden
Ook de politie maakt gebruik van postmortale fotografie. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer er een moord is gepleegd. Dan worden er foto’s gemaakt van de overleden persoon om bewijzen aan te tonen en later in de rechtbank ervoor zorgen dat de dader kan worden gestraft. Een andere mogelijkheid waarom de politie foto’s van overleden personen maakt, is omdat zij hier te maken hebben met een Jane of John Doe (een onbekende persoon) en ze op zoek zijn naar familieleden of vrienden, die meer over deze overleden persoon kunnen vertellen en er een identiteit aan kunnen koppelen.