Met een klaphamer, ook wel knalijzer genoemd, kun je een hele harde knal produceren. Het is een groot metalen apparaat, dat bestaat uit een zware hamer en een metalen plaat met een kommetje. In dat kommetje wordt een poedermengsel gelegd. Als je de hamer, die vaak een punt heeft, naar beneden duwt en die komt op het poeder terecht, dan komt het poeder tot ontbranding en dat geeft een harde knal. De compressie van de klap maakt dat het poeder heet wordt en ontploft. Veel klaphamers zijn door particulieren zelf gemaakt.
Klaphamer is traditie in Twente en Vlaanderen
In bepaalde Twentse dorpen, maar ook in Groningen, is het gebruik van de klaphamer al lang traditie, met name rond oud en nieuw. Vlaanderen kent de klaphamer ook, maar die heet daar knalhamer en wordt gebruikt voorafgaand aan een trouwerij. Een voorhuwelijksschieting is een gewoonte in vooral landelijke Vlaamse streken. Tijdens een receptie van de verloofden in de week voor het huwelijk klinkt de knalhamer. Een variant is het vijzelorgel. Dit instrument bestaat uit meerdere vijzels en stampers. De mannelijke vrienden van het bruidspaar slaan op de stampers die in de vijzels in aanraking komen met explosief poeder. De knallen die ontstaan klinken als saluutschoten. Soms worden ook strijkers of siervuurwerk afgeschoten. Het geknal is bedoeld om familie, vrienden en buren uit te nodigen om het glas te komen heffen op het aanstaande bruidspaar. De schietingen in Vlaanderen vinden steeds minder plaats, onder andere omdat ze gevaarlijk zijn. Zo vond er in Zeldegem ooit een zwaar ongeluk plaats bij een voorhuwelijksschieting. De gemeente heeft daarom besloten om schietingen niet meer toe te staan. Ook in sommige andere Vlaamse gemeenten is het verboden om de schoten af te vuren.
Klap van een klaphamer is Gevaarlijk
De klap van de klaphamer is op zich niet gevaarlijk, al is gehoorbescherming zeker aan te raden. Maar het poeder dat gebruikt wordt, kan wel riskante situaties opleveren. Het kan al door een vonkje exploderen. De gebruiker moet dus goed weten wat hij of zij doet. Er gebeuren regelmatig ongelukken met de klaphamer. Een man uit Vriezenveen raakte een paar jaar geleden ernstig gewond toen hij met het zelfgemengde poeder naar buiten liep en het spontaan in zijn handen explodeerde. Wellicht was het statische, synthetische vest dat hij aan had de oorzaak. Hij verloor een deel van zijn vingers en was tijdelijk blind. Daarmee kwam hij er nog goed vanaf, want het had veel slechter kunnen aflopen.
Dodelijk ongeluk met klaphamer
In Haaksbergen vond op 31 december 2021 nog een verschrikkelijk ongeluk plaats, waarbij een 12-jarige jongen om het leven kwam. Hij liep samen met twee andere jongens langs de voortuin van iemand die op een klaphamer sloeg. Het kostte hem zijn leven, een van de andere kinderen raakte ernstig gewond, de laatste bleef wonder boven wonder ongedeerd. Men denkt dat het schaaltje waar het poeder in lag uit elkaar is gespat en dat de kinderen geraakt zijn door metaaldelen die rondvlogen.
Festival del martillo explosivo
Ook in Mexico kent men een soortgelijk gebruik als dat van de klaphamer. Tijdens het festival festival del martillo explosivo (festival van de ontploffende hamer), dat in San Juan de la Vega plaatsvindt, wordt het explosief aan een grote hamer vastgemaakt. Vervolgens wordt die op een stalen staaf geslagen. Dit festival is een soort heropvoering van de gevechten die in de 17e eeuw plaatsvonden tussen de naamgever van de stad ‘San Juantito’ en de rijke landeigenaren van het gebied. Het klinkt allemaal best riskant en dat schijnt het ook te zijn. Bezoekers houden er regelmatig letsel aan over.
Wat is een klaphamer met magnesium
Het poeder dat in een klaphamer gebruikt wordt is meestal magnesium, magnesiumchloraat of natriumchloraat. Magnesiumpoeder is extreem brandbaar en kan bij contact met zuurstof in de lucht al ontploffen. Daarom wordt er vaak een mix genomen met een ander middel zoals zwavel; dat is veiliger. De stoffen moeten gemengd worden uit twee zakjes. Aangeraden wordt om dat met een plastic lepel te doen. Metaal kan vonkjes geven en dan heb je de poppen aan het dansen.
Wat is een klaphamer bij vuurwerk
Tijdens de jaarwisselingen van 2020-2021 en 2021-2022 was de verkoop en het afsteken van vuurwerk verboden. De reden hiervan was de coronacrisis: het kabinet wilde extra belasting van de zorg, handhavers en hulpverleners zoveel mogelijk voorkomen. Met name de werkdruk in de zorg was een belangrijke factor. Extra patiënten door ongelukken met vuurwerk, daar zat niemand op te wachten. Door het vuurwerkverbod van de afgelopen twee jaar is de klaphamer een populair alternatief geworden. Die is fors meer gebruikt tijdens de laatste jaarwisselingen dan in andere jaren. Het is officieel geen vuurwerk en valt daarom niet onder het verbod, net als carbidschieten.