Ineens voel je het of zie je het: een flinke bult ergens op je lichaam. Zit de cyste in het lichaam, dan is het moeilijker te achterhalen. Veel mensen schrikken als ze zien, merken of horen dat er een bobbel op of in het lichaam zit. Gelukkig is het in de meeste gevallen een onschuldige cyste. Een bult gevuld met vocht.
Als je zo’n bobbel treft is het raadzaam om deze door de huisarts na te laten kijken en te behandelen. Het is natuurlijk niet normaal dat er zo’n bult zit.
Een cyste is een holte die zich vult met vloeistof of lucht. Een cyste kan op alle mogelijke plekken in het lichaam ontstaan vaak ten gevolge van infecties, chronische ontstekingen, erfelijke aanleg of ten gevolge van een tumor. Soms ontstaat een cyste gewoonweg door een blokkade waardoor vloeistoffen zich in het lichaam ophopen. Ook ontstaan cysten door een combinatie van verschillende factoren. In de meeste gevallen kun je er weinig tegen doen en het niet voorkomen.
Een cyste kan overal op of in het lichaam ontstaan
De plek waar een cyste kan ontstaan? Overal eigenlijk. Zit deze op de huid dan valt het vaak wel op, maar in organen is het moeilijker te achterhalen. Je voelt het dan ook niet, tenzij het een ander orgaan in de weg zit en je klachten hebt. Vaak worden ze in dit geval ontdekt met een röntgenonderzoek, echografie of MRI- of CT-scan.
Veel voorkomende cysten zijn:
-eierstokcyste
-cyste in de longen
-cyste in de lever
-hoorncyste in de huid
-bijbalcyste
-cyste in de knieholte
-cyste in de nier
-cyste in de borst
-cyste in de alvleesklier
Vaak verdwijnt een cyste vanzelf weer. Als de plek pijn doet, kan een dokter de cyste aanprikken om het vocht eruit te laten lopen. Dat geeft verlichting. Helaas kan het daarna nogmaals voorkomen en vult de holte zich opnieuw met vocht. Al met al is een cyste in de meeste gevallen niet kwaadaardig, maar kan wel lastig zijn.
Cyste in de borst
Een cyste is veelal een onschuldige aandoening, maar soms is het een uiting van kanker. Dat is de reden dat bijvoorbeeld vrouwen heel vaak erg schrikken bij het voelen van een knobbel in de borst. Een derde van de vrouwen tussen de 35 en 50 jaar heeft wel eens last van cysten in de borst. Vaak veroorzaakt door verstopte melkgangen. Een echografie of mammografie geven uitsluitstel of het daadwerkelijk om een cyste gaat. Een cytologische punctie kan ook voor duidelijkheid zorgen.
Is er sprake van een vastere structuur, wat een ervaren arts voelen kan, dan wordt vaak een biopt genomen. Er wordt dan een stukje uit de knobbel weggenomen om te onderzoeken om wat voor soort weefsel het gaat. In een enkel geval gaat het om kwaadaardig weefsel.
Cyste op de eierstok
Een ovariumcyste is een cyste op de eierstok. Deze zijn heel klein en met vocht gevuld. Het komt veel voor en vaak voel je er als vrouw niet of nauwelijks iets van en verdwijnen deze cysten ook weer vanzelf. Als een cyste klachten geeft zoals kramp, kan deze met een (kijk)operatie worden weggenomen. Dan zal er eerst een echo worden genomen om te kijken hoe groot de cyste is en waar de cyste zich bevindt.
Cyste van de alvleesklier
Een cyste, een met vocht of slijm gevulde holte, komt ook wel voor bij de alvleesklier. Zo’n cyste ontstaat vaak ten gevolge van een (acute) ontsteking. Een vermoeden van een cyste bij de alvleesklier is er als mensen pijn in de bovenbuik hebben of in of rond de maagstreek. Soms zijn mensen misselijk, hebben koorts of (symptomen van) geelzucht. Als er sprake is van deze klachten kan een arts door middel van een bloedonderzoek achterhalen of er een ontsteking is. Een CTI- of MRI-scan kunnen een cyste zichtbaar maken. Ook een echo- endosocopie kan dit aantonen. Een cyste kan worden verwijderd met een endoscopische drainage. Het vocht van de cyste verdwijnt dan via de maag uit het lichaam.
Haarnestcyste
Bij een haarnestcyste groeit er een haartje in de huid in, waardoor er een ontsteking ontstaat. Vaak is dat rond de geslachtsdelen, waar zich veel huidplooien bevinden. Mensen met een zittend beroep kunnen er last van hebben, zoals vrachtwagenchauffeurs. Soms moet de cyste operatief worden verwijderd, maar voorkomen ervan is beter. Ontharen kan een optie zijn.
Cyste op de huid
Een cyste gevuld met verweekte hoornschilfers wordt wel een talgkliercyste of atheroomcyste genoemd. Een cyste als deze ontstaat als de normale uitgang en afvoergang van de haarfollikel en de bijbehorende talgklier afgesloten raken. Het is onschadelijk en verdwijnt vaak vanzelf weer. Een enkele keer komt het terug. Omdat er een open verbinding naar de huid is, kan het gaan ontsteken en dan kan het pijn gaan doen. Als er sprake is van een ontsteking ontstaat er een abces. Bij een abces is de holte gevuld met pus. Dat is bij een cyste niet het geval, maar deze combinatie komt in dit geval wel voor. Een huisarts kan met een sneetje de vloeistof eruit laten lopen. De cyste kan dan echter weer terugkomen. Soms wordt er daarom voor gekozen om nog voordat de huidcyste ontstoken kan raken deze helemaal weg te halen. Dit is een kleine ingreep onder plaatselijke verdoving. Soms doet de huisarts dit zelf, een andere keer verwijst de arts naar een dermatoloog of chirurg. Van zo’n operatie is het doel ook de omhullende wand weg te nemen zodat de cyste niet terug komt.
Cyste in de nieren
Cysten in de nieren, de zogenoemde polycysteuze nieren, zijn met vocht gevulde cysten in de nieren. Deze blijven maar groeien en dat gaat op een gegeven moment pijn doen. Polycysteuze nieren is een ernstige aandoening. Er zijn twee verschillende soorten: een recessieve vorm en een dominante vorm. De recessieve vorm ontwikkelt zich veel sneller dan de dominante vorm en kan dus in korte tijd voor veel meer schade zorgen. Cyste in de nieren zijn vaak een erfelijke aandoening. Bij de vorm waarbij de cysten al vanaf de geboorte aanwezig en direct hard groeien, is er sprake van een ernstige aandoening die het kind vaak niet overleeft. Bij de langzame vorm kan iemand op een bepaald moment last krijgen van bloed in de urine en pijn in de zij. Dit kan erop wijzen dat iemand al jaren leeft met cysten in de nieren. Misselijkheid en erg moe zijn, zijn eveneens symptomen. Met een CT-scan of echogram kunnen de cysten in de nieren zichtbaar worden gemaakt. De behandeling bestaat uit dialyse of niertransplantatie. Medicijnen kunnen de bloeddruk verlagen en urineweginfecties voorkomen.