Wereldwijd bestaan er vele tientallen rundvee- en koeienrassen. Het Afrikaner rundvee is één van deze rassen en staat bekend om zijn prachtige vacht, mooie wijduitlopende horens en een goed, rustig temperament. De dieren worden in Zuid-Afrika voor zowel de melk als het vlees gefokt, maar ze doen daarnaast ook dienst als geliefd trekdier en lastdier. Hoe ziet de geschiedenis van deze prachtige koe eruit, wat zijn de uiterlijke kenmerken en karaktereigenschappen en hoe kan het Afrikaner rundvee het best gehuisvest worden?
Andere benamingen
Het Afrikaner rundvee wordt ook wel Afrikanerbees genoemd.
Land van herkomst
Het Afrikaner rundvee komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika.
Geschiedenis
Het Afrikaner rundvee is een koeienras dat oorspronkelijk is ontstaan in Zuid-Afrika. Dit schitterende ras is ontstaan uit de oeroude Bos taurus indicus, een rundersoort dat door de Hottentotten (ook wel KhoiKhoi genaamd) naar Zuid-Afrika is gekomen via de Afrikaanse westkust. De Bos taurus, een rundveeras dat oorspronkelijk in Europa is ontstaan, is niet gekruist met andere runderrassen om tot de Afrikaner rundvee te komen. De reden dat het Afrikaner rundvee er anders uitziet dan de Bos taurus, komt hoogstwaarschijnlijk door mutaties binnen het ras die zich binnen de eeuwen hebben voorgedaan. Wetenschappers hebben in geschriften en afbeeldingen gevonden dat het Afrikaner rundvee al vóór het jaar 1652 een stabiel ras was. Dit is te zien in de hedendaagse eigenschappen en uiterlijke kenmerken van het Afrikaner rundvee: deze zijn al sinds 1652 nagenoeg onveranderd.
Een Afrikaanse aanpassing
Het Afrikaner rundvee is dus in feite 100 procent Bos taurus, op een klein verschil na. Doordat het ras eeuwenlang geïsoleerd van andere Bos taurussen leefde, hebben deze groep Afrikaanse taurussen zich langzaamaan aangepast aan het Zuid-Afrikaanse klimaat en het leven op Zuid-Afrikaanse bodem. Door het grote verschil van het oorspronkelijke en het huidige leefklimaat, overleefden alleen de sterkste dieren – en met die dieren werd verder gefokt. Door deze ‘wet van de sterksten’ is geleidelijk aan een ras ontstaan met unieke kenmerken voor dieren die het beste konden gedijen in de nieuwe leefomstandigheden van het tropische en subtropische Zuid-Afrikaanse klimaat. Naast de ‘wet van de sterksten’ hebben ook enkele mutaties die spontaan optreden bij één of meer dieren ervoor gezorgd dat het Afrikaner rundvee zich langzaamaan loskoppelde van de Bos taurus.
Zuid-Afrika’s inheemse rundveeras
Het Afrikaner rundvee wordt in Zuid-Afrika gezien als inheems rundveeras. Naast het nationale inheemse rundveeras, is het Afrikaner rundvee ook hét meest voorkomende dierenras in dit Afrikaanse land.
Uiterlijke kenmerken van het Afrikaner rundvee
Als je naar het Afrikaner rundvee kijkt, zie je een robuuste koe, met een tarwekleurige tot lichtgelige vacht. Zowel de stieren als de koeien hebben prachtige horens, en hun schoft is geprononceerd. De dieren hebben een uiterlijk dat overeenkomt met dat van wilde runderen, en niet de normale bouw die we zien bij typische melkveerassen, vleesrassen en dubbeldoelrassen.
Karakter van de Afrikanerbees
Het Afrikaner rundvee is een rustig runderras dat zich aan niets stoort. De dieren laten zich makkelijk leiden door hun eigenaar, maar hebben er wel een voorkeur voor om zo min mogelijk met de mens in aanraking te komen en het liefst hun eigen gang te gaan. Wanneer koeien van dit ras van jongs af aan veel in contact komen met de mens, zijn ze echter goed tam te maken.
Dit rundveeras staat erom bekend erg kalm te zijn en weinig agressie te vertonen. Wanneer ze echter met meer dieren op een klein(er) oppervlak gehouden worden – zoals in een stal – kan de kans op conflicten wel wat groter worden.
Gebruiksmogelijkheden van dit koeienras
Afrikaner rundvee is een runderras dat in Zuid-Afrika vooral wordt gehouden voor de melk. De stieren worden – op fokstieren na – gemest en naar de slacht gebracht. Wanneer de koe minder melk begint te produceren, zal zij ook gemest worden voor het vlees. Naast het feit dat het Afrikaner rundvee gefokt en gehouden wordt voor melk en vlees, worden de dieren door de Afrikaanse bevolking ook veelvuldig gebruikt als lastdier en trekdier.
Huisvesting van dit rundveeras
In Zuid-Afrika worden de meeste Afrikaner rundvee-koeien gewoon in de buitenlucht gehouden. De dieren zijn erg gehard en geven er de voorkeur aan om buiten te blijven. Toch is het Afrikaner rundvee prima te houden in stallen en stalcomplexen, waarbij er wel de voorkeur aan gegeven wordt dat de dieren dagelijks naar buiten kunnen om te grazen.
In landen waar een kouder klimaat heerst dan in Zuid-Afrika het geval, zoals bijvoorbeeld in Nederland, wordt het aangeraden het Afrikaner rundvee in de koudere (winter)maanden op stal te houden. In eerste instantie omdat hun lijf niet gebouwd is op extreme kou – maar op een tropisch klimaat. Bovendien is de Nederlandse grond veel natter dan de Afrikaanse bodem, waardoor er in de nattere en koudere maanden in Nederland veelvuldig hoefproblemen als hoefrot kunnen voorkomen bij het Afrikaner rundvee.
Deze koeien onthoornen, of niet?
Afrikaner rundvee heeft horens. In grotere, uitgestrekte weilanden waar de dieren het hele jaar door buiten verblijven, veroorzaken de horens over het algemeen geen probleem. Als de dieren echter altijd of in deeltijd op stal verblijven, waar ze minder ruimte hebben, kunnen de horens voor problemen zorgen. De dieren zijn haast niet agressief, maar er kunnen opeengepropt wel conflicten tussen dieren ontstaan. De horens kunnen dan voor verwondingen zorgen.
Ook komt het voor dat de dieren op een klein oppervlak, andere dieren per ongeluk verwonden met hun horens. Dit doordat hun horens wijduit lopen en niet omhoog groeien zoals bij de meeste runderrassen.
Boeren moeten voor zichzelf de keuze maken of ze hun Afrikaner rundvee laten onthoornen door een veearts. Het onthoornen houdt in dat de basis van de hoorn weggebrand wordt, waardoor de horens niet meer kunnen groeien. Een onthoornd dier zal dus nooit meer horens hebben en krijgen. Dit zorgt ervoor dat er minder verwondingen binnen de kudde voorkomen, maar ook voor de mensen die met Afrikaner rundvee werken, kan het onthoornen een veiliger optie zijn doordat ze minder risico lopen bij het begeleiden en verzorgen van het Afrikaner rundvee.