Een bevredigend en ongecompliceerd seksleven is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Door seksuele problemen kan het voor zowel mannen als vrouwen lastig zijn om van elkaar en van seks te genieten. Vaginisme is zo’n probleem dat voor flink wat pijn en frustratie kan zorgen in de slaapkamer. Maar wat is vaginisme nou precies?
Bij vaginisme spannen de spieren rond de vagina zich onbewust sterk aan. Hierdoor wordt het erg moeilijk en pijnlijk of zelfs onmogelijk om een vinger, tampon of laat staan een penis, in te brengen. Het aanspannen van de bekkenbodemspieren is dus een reflex en gaat automatische en onbewust.
Hoe herken je vaginisme
Iedere vrouw heeft tijdens de seks wel een keer meegemaakt dat het niet prettig of zelfs pijnlijk aanvoelde. De redenen hiervoor kunnen verschillen, maar dit is natuurlijk niet gelijk een geval van vaginisme. Bij vaginisme hebben vrouwen het gevoel dat de vagina echt ‘op slot’ zit en er werkelijk niets naar binnen kan. Penetratie tijdens de seks is dan ook onmogelijk of, wanneer penetratie na veel moeite wel lukt, ontzettend pijnlijk. Vaak ontstaat er een brandend gevoel dat ook na de penetratie nog een tijdlang kan aanhouden. Vaginisme gaat vaak gepaard met buik- en rugklachten en gespannen spieren in de schouders.
Verschillende soorten vaginisme
Vaginisme is een vrij complexe aandoening. Er wordt dan ook onderscheid gemaakt tussen verschillende varianten;
- Primair vaginisme
Bij primair vaginisme is de aandoening al van jongs af aan aanwezig en is het altijd al problematisch of zelfs onmogelijk geweest om iets in te brengen in de vagina. Penetratie is dan ook niet mogelijk of pijnlijk.
- Secundair vaginisme
Wanneer vaginisme zich pas op latere leeftijd ontwikkelt dan heet het secundair vaginisme. In dat geval was het in eerste instantie wel mogelijk om iets in te brengen in de vagina, maar is dat ineens niet meer mogelijk en lijkt de vagina op slot te zitten of geblokkeerd. Penetratie zal ook in dit geval onmogelijk of pijnlijk zijn
Verder zijn er nog verschillen in gradatie als het over vaginisme gaat;
- Compleet vaginisme
Wanneer het compleet onmogelijk is om iets in te brengen in de vagina, niet eens iets kleins zoals een wattenstaafje, dan noemen we dit compleet vaginisme.
- Partieel vaginisme
Bij partieel vaginisme is het wel mogelijk om iets in te brengen in de vagina, maar is het problematisch en (zeer) pijnlijk.
- Situatief vaginisme
Sommige vrouwen hebben last van situatief vaginisme. Dat houdt in dat het verkrampen van de bekkenbodemspieren alleen in specifieke situaties optreedt. Met de ene partner is penetratie dan geen probleem terwijl het met de andere partner onmogelijk is. Het is dus afhankelijk van de situatie.
- Apareunie
Apareunie is een vorm van vaginisme waarbij het probleem alleen speelt bij een poging tot penetratie tijdens de seks, terwijl de vagina niet blokkeert bij bijvoorbeeld zelfbevrediging of een medisch onderzoek.
- Dyspareunie
Dyspareunie is geen vorm van vaginisme, maar lijkt er wel veel op en komt wel vaak voor bij vaginisme. Dyspareunie staat namelijk voor ‘pijn bij het vrijen’. Bij vrouwen die hier last van hebben is penetratie wel mogelijk, maar is het pijnlijk. Dyspareunie en vaginisme gaan vaak samen.
Het ontstaan van vaginisme
Het is altijd mogelijk dat een fysiek probleem de oorzaak is van vaginisme. Daarom is het belangrijk om dit uit te sluiten door middel van medisch onderzoek. Doorgaans is voor vaginisme echter geen fysieke oorzaak te ontdekken, maar heeft het vaak een psychologische oorzaak. Wat die oorzaak precies is, of hoe het ontstaat is niet altijd duidelijk. Doordat vaginisme een probleem is dan vanuit een onbewust proces ontstaat kan het lastig zijn om dit te achterhalen. Negatieve ervaringen en angst worden vaak gekoppeld aan vaginisme. Vooral wanneer een vrouw na een negatieve ervaring angst heeft voor pijn bij de penetratie en daardoor onbewust haar spieren aanspant, waardoor penetratie opnieuw een pijnlijke ervaring is, kan er een vicieuze cirkel ontstaan. Ook wanneer er sprake is van seksueel trauma uit het verleden kan het gevolg vaginisme zijn. Maar de oorzaak kan ook heel goed liggen bij problemen op relationeel gebied.
Hoe wordt vaginisme behandeld?
Veel mensen voelen gêne wanneer ze een probleem ervaren in de slaapkamer of met hun geslachtsdelen. Schaamte is helemaal niet nodig en wees gerust, er zijn echt meer mensen met dit probleem. Bovendien is het met de juiste hulp heel goed mogelijk om uiteindelijk weer te kunnen genieten van een gezond en pijnvrij seksleven. Maar dan is het wel noodzakelijk om die drempel over te stappen en in gesprek te gaan met je huisarts. Je zal dan waarschijnlijk eerst in contact gebracht worden met een gynaecoloog die je onderzoekt om uit te sluiten dat een fysiek probleem aan de grondslag ligt van je vaginisme. Als dat uitgesloten is dan is de volgende stap een bezoek aan de psycholoog of seksuoloog. Samen zul je dan door middel van gesprekken proberen te achterhalen wat de oorzaak van je vaginisme is zodat er een behandeling ingezet kan worden. Om meer controle te leren krijgen over je eigen lichaam en dan natuurlijk met name de bekkenbodem ga je vaak ook naar de bekkenbodemfysiotherapeut. Deze specialist leert je hoe jouw vagina en bekkenbodem nou precies in elkaar zit en werkt, en leer jou hoe je je spieren bewuster kunt ontspannen en aanspannen. Ook ontspanningsoefeningen kunnen onderdeel van de therapie zijn.
De behandeling bestaat vaak uit oefeningen die je zelf thuis kunt uitvoeren waarbij je je angst om iets in te brengen in de vagina langzaam overwint. Dit wordt ook wel dilatatie of penetratietraining genoemd. Dat begint met iets heel kleins zoals een wattenstaafje, en wordt stap voor stap iets opgevoerd, met als uiteindelijke doel het overwinnen van de angst voor penetratie en pijn te voorkomen.
Komt vaginisme veel voor?
Hoeveel vrouwen precies last van vaginisme hebben is lastig exact te zeggen omdat er toch nog een taboe heerst als het gaat om dit soort problemen. Uit een ruwe schatting onder hulpverleners zou blijken dat het in Nederland gaat om zo’n 150.000 vrouwen. Maar pijn bij het vrijen komt bij vrouwen veel vaker voor, namelijk bij zo’n 10 tot 17 procent en bijna elke vrouw krijgt op een bepaald moment in haar leven wel eens last van seksuele problemen, zoals pijn of verminderde opwinding. Op het moment dat het echter structureel problematisch wordt is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken om het probleem aan te pakken.
Bronvermelding:
https://www.2doc.nl/nieuws/artikelen/artikelen/2017/vaginisme.html
https://www.trouw.nl/nieuws/op-vaginisme-rustnog-steeds-taboe-probleem-wordt-dikwijls-niet-echt-serieus-genomen~b765b9ab/