Stagflatie is een economische term. Als de economie in een land tegelijkertijd te maken heeft met inflatie en stagnatie (stilstand) van de economische groei, dan spreek je van stagflatie.
Het is een beetje droge kost, maar wel belangrijk, omdat dit onderwerp bepaalt hoeveel geld we te besteden hebben. Laten we beginnen met uit te leggen wat inflatie betekent.
Wat is inflatie
Als er sprake is van een algemene stijging van de prijzen van goederen en diensten, dan heet dat inflatie. Concreet betekent het dat je minder kunt kopen voor hetzelfde bedrag. Hoe groter de inflatie, hoe minder je geld waard is. Bij het bepalen van de inflatie wordt gekeken naar producten en diensten die huishoudens kopen/afnemen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekent iedere maand de inflatie in ons land aan de hand van de consumentenprijsindex. Dit cijfer geeft het prijsverloop aan van een pakket producten en diensten dat aangeschaft wordt door alle huishoudens in Nederland, zoals de dagelijkse boodschappen, benzine, energie, kleding, kapper, verzekeringen en huur.
Deflatie
Deflatie is het tegenovergestelde van inflatie. Tijdens een bepaalde periode dalen de prijzen van diensten en producten. Je hebt dus minder geld nodig om hetzelfde te kunnen kopen.
Stagflatie
Aan het begin van de twintigste eeuw waren economen nog van mening dat inflatie hoorde bij economische groei en inflatie bij economische krimp. Het is namelijk in het algemeen zo dat matige inflatie gunstig is voor de economische groei; het moedigt consumenten aan om geld uit te geven. Bij deflatie stellen consumenten hun aankopen juist uit in de hoop dat de prijzen nog verder zullen dalen. Stagflatie (inflatie en economische krimp) klopt niet met dat beeld en was een nieuw fenomeen rond de jaren zeventig. De werkloosheid steeg in West-Europa en de inflatie was in 1975 op een hoogtepunt. Ook in Amerika had men te maken met stagflatie. Het woord stagflatie werd waarschijnlijk voor het eerst gebruikt door de Engelse econoom Iain MacLeod in 1965 in een toespraak in het Britse Parlement. Nederland had in de jaren tachtig te maken met stagflatie.
Het is niet zo makkelijk voor een land om stagflatie aan te pakken. Mogelijke maatregelen zijn:
- Het verhogen van de rentetarieven, al kan dit de economische groei belemmeren.
- Overheidsuitgaven verhogen of belastingen verlagen
- Flexibeler beleid
Oorzaak stagflatie
Stagflatie kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, maar een veelvoorkomende oorzaak is een stijging in de vraag naar goederen en onverwachte problemen in het aanbod, zoals stijgende grondstoffen of verstoringen in de productie. Dit kan komen door een crisis. Recente voorbeelden zijn de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne.
De consument en stagflatie
Stagflatie heeft meestal een negatief effect op de koopkracht. De prijzen stijgen en omdat de economische groei achterblijft stijgen de lonen vaak niet evenredig mee. Consumenten moeten dus meer betalen voor hun boodschappen en diensten, terwijl hun salaris niet stijgt. Daarnaast is er het risico van het verlies van werk. Het hebben van een financiële buffer is belangrijk als er sprake is van stagflatie. Van die buffer zou je eigenlijk zes maanden alle vaste lasten moeten kunnen betalen plus onvoorziene uitgaven. Het is verstandig om regelmatig je financiën in kaart te brengen, zodat je weet wat je kunt opvangen.