Ik staar, jij staart, wij staren. Staren is ‘star kijken zonder iets te zien’. Dat verklaart waarschijnlijk de naam van de oogaandoening staar (ook wel cataract genoemd). Bij staar wordt de ooglens minder helder en ga je waziger zien. Je kunt staar aan één of aan beide ogen hebben en het is een veelvoorkomende aandoening. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Er vinden in Nederland ieder jaar ongeveer 160.000 staaroperaties plaats; het is de meest uitgevoerde operatie in ons land.
Wat is staar precies
Bij staar is de ooglens dus troebel. Op onderstaand plaatje zie je dat de ooglens achter de iris en het hoornvlies ligt. Normaalgesproken is deze lens helder en doorzichtig. Het licht kan er goed doorheen vallen en met behulp van de lens een scherp beeld op het netvlies vormen. Als de lens niet meer helder is, dan wordt de lichtinval verstoord en zie je waziger. Je kunt door staar niet blind worden, maar wel erg slechtziend.
Hoe ontstaat staar op de ogen
In de meeste gevallen komt staar door het ouder worden van de ooglens, maar het kan ook een andere oorzaak hebben. Hieronder de drie hoofdoorzaken van staar:
Ouderdom
Dit is de meest voorkomende oorzaak. De eiwitten in de ooglens gaan met het ouder worden samenklonteren. De lens wordt daardoor troebel. Staar komt niet zo vaak voor bij jonge mensen. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans op staar. Tussen de 55 en 65-jaar heeft zo’n 3% van de mensen staar; dat is 20% bij 85 jarigen. De lens veroudert dus snel. Ouderdomsstaar wordt ook wel seniele staar genoemd. Een niet al te vriendelijke benaming, maar seniel betekent van oorsprong ‘door de ouderdom afgetakeld’.
Aangeboren
Staar kan ook aangeboren zijn en komt dan wel voor bij jonge mensen of kinderen. De ziekte ontwikkelt zich in dat geval bijvoorbeeld al tijdens de zwangerschap, door een ziekte als rode hond. Aangeboren staar komt bij 1 op de 10.000 baby’s voor.
Trauma of ziekte
Diabetes verhoogt de kans op staar, omdat de vertroebeling van de ooglens door het hoge suikergehalte in het bloed kan versnellen. Een inwendige oogontsteking of verwonding aan het oog kan ook een oorzaak zijn van staar, net als langdurig gebruik van bepaalde medicijnen. Daarnaast wordt de kans op staar grotere door roken, alcohol, ongezond eten en veel zonlicht.
Soorten staar
Er zijn vier soorten staar.
Capsulair: alleen het kapsel van de lens is troebel.
Subcapsulair: de troebelheid zit net onder het kapsel.
Corticaal: de schors van de lens is troebel.
Nucleair: de kern van de lens is troebel.
Symptomen van staar
Als je wazig begint te zien, kan dat betekenen dat je staar hebt. Je zou het kunnen omschrijven als kijken door een beslagen raam. Staar kan zich langzaam ontwikkelen, maar ook snel. Het doet geen pijn.
Andere symptomen zijn:
• minder goed contouren kunnen onderscheiden
• last van licht of een lichtkrans om lichtbronnen zien
• kleuren doffer zien
• dubbelzien
• slechter contrasten kunnen zien tussen voorwerpen van dezelfde kleur
• ’s nachts slechter zien
Grijze, grauwe en groene staar
Het is enigszins verwarrend, maar grijze en grauwe staar zijn beide benamingen voor staar/cataract. Groene staar is iets anders, namelijk glaucoom. Dat is ook een oogaandoening. Er is dan schade aan de kop van de oogzenuw.
Behandeling van staar
Bij staar is de enige behandelmethode een operatie. De vertroebelde lens wordt vervangen door een kunstlens. Dit is geen grote ingreep en het duurt maar kort, zo’n 15 minuten. Je neemt in een stoel plaats en het oog wordt voor de operatie gedruppeld met pupilverwijdende oogdruppels en plaatselijk verdoofd. De oogarts verwijdert de ooglens via een sneetje aan de rand van het hoornvlies en vervangt deze voor een kunstlens. Na de operatie wordt er een plastic oogdop op het oog geplaatst. Dat is om een infectie te voorkomen. Je kunt snel weer scherp zien. Vaak ontdekken mensen dan pas hoe slecht hun zicht eigenlijk was. Bij staar aan beide ogen worden de ogen om de beurt geopereerd. Daar zit minimaal een maand tussen.
Staar voorkomen
Als je staar krijgt, is dat vooral pech. Je kunt weinig doen om het te voorkomen. Gezond eten, niet roken en weinig stress zou de kans op staar kunnen verkleinen, al is dat niet wetenschappelijk bewezen. Maar het is sowieso verstandig om gezond te leven. Draag bij fel zonlicht een zonnebril om je ogen te beschermen en tuur niet te lang achter elkaar naar een beeldscherm.
Ervaringsverhaal
Lees hier het verhaal van mevrouw Langermans (78). Zij werd in het Staarcentrum Máxima aan beide ogen geopereerd.