Wat is een kroongetuige?

18 jan 2021 | Maatschappij

wat is een kroongetuige

Je hebt vast weleens de term kroongetuige voorbij zien komen in het journaal of in andere media, zoals bijvoorbeeld in de zaak rondom Nabil B. Hij heeft als kroongetuige belastende verklaringen afgelegd tegen de bende van Ridouan Taghi. Deze bende wordt gezien als de meest gezochte criminelen van Nederland. Vervolgens is zijn advocaat Derk Wiersum op straat doodgeschoten. Eerder al werd de broer van Nabil B. vermoord. De broer werd uit wraak vermoord en had niets met de bende te maken. Is het niet te gevaarlijk om kroongetuigen in te zetten? En hoe wordt je eigenlijk kroongetuige? Waarom zet justitie kroongetuigen in? Dit en meer lees je in dit artikel.

https://youtu.be/Z3a-sjk4rZc

De geschiedenis van de kroongetuige 

Eerst een stukje geschiedenis. In 1970 startte men in de Verenigde Staten met het Witness Protection Program. Hierbij kregen kroongetuigen de mogelijkheid om een nieuwe identiteit aan te nemen nadat ze een belastende verklaring hadden afgelegd. Zelfs een moordenaar kreeg de gelegenheid bij dit programma om in ruil voor een verklaring immuniteit te verkrijgen. 

In Nederland zit dat anders. Pas op 25 januari 1994 kwam Hirsch Ballin, minister van Justitie in de Tweede Kamer met een voorstel voor een regeling voor kroongetuigen. Dit als alternatief voor het samenwerken met burgerinfiltranten. In februari dat jaar werd de eerste kroongetuige ingezet. Later in 1994 werd ook de Wet getuigenbescherming in werking gezet. Maar pas op 1 april 2006 trad de wet Toezeggingen aan Getuigen in Strafzaken in werking, hierdoor is de kroongetuige eindelijk echt opgenomen in het Nederlandse strafrecht. 

Kroongetuigen regeling

De wet zorgde er ook meteen voor dat er een kroongetuigenregeling kwam. Die regeling betekent dat de officier van justitie een afspraak kan maken met een verdachte in een zaak die getuigen kan tegen andere verdachten. De verdachte krijgt door dat te doen minder straf. Dit is mogelijk tot maximaal 50 %. Het is niet mogelijk om financiële beloningen uit te keren. Daarnaast is het zo dat een kroongetuige alleen gebruikt kan worden in zware strafzaken waarbij het gaat om georganiseerde misdaad. Wanneer een officier van justitie van plan is om een deal te sluiten met een kroongetuige moet dat eerst voorgelegd worden aan de rechter-commissaris. Deze checkt of de deal door kan gaan. 

Hoe wordt een kroongetuige beschermd? 

Een kroongetuige vertelt belangrijke informatie die gevoelig is en die anderen strafbaar maakt. Er zijn altijd meerdere mensen bij betrokken, omdat het bij de inzet van een kroongetuige om georganiseerde misdaad moet gaan. Die andere mensen zijn er niet van gediend dat een kroongetuige belangrijke informatie aan de politie vertelt. Daarom loopt de omgeving van de kroongetuige enorm risico. Vandaar dat de officier van justitie naast een verklaringsovereenkomst meteen een getuigen beschermingsovereenkomst maakt. In deze overeenkomst staat beschreven hoe de getuigenbescherming vanuit de overheid wordt geregeld. 

Wie loopt er allemaal gevaar? 

Soms is een kroongetuige het puzzelstukje om tot een oplossing van een zaak te komen, maar tegelijkertijd brengt het gevaar voor de mensen in de directe omgeving. De getuige zelf loopt gevaar, maar zoals hierboven al gezegd ook de familieleden. Het is in een zaak voorgekomen dat twee kinderen dood zijn geschoten, vanwege de verklaring die de vader als kroongetuige afgelegde. De kinderen hadden helemaal niets te maken met de misdrijven die de vader had gepleegd. In de zaak van Nabil B. liep het ook al niet goed af voor zijn broer en advocaat. Kortom niet alleen de kroongetuige zelf loopt gevaar. Vandaar dat er regelmatig gediscussieerd wordt over het vraagstuk wel of geen kroongetuigen inzetten. Sommige mensen zijn van mening dat het OM hierdoor alleen maar meer moorden uitlokt. 

Wat vertelt een kroongetuige? 

Een kroongetuige wordt je natuurlijk niet zomaar. Ten eerste moet een kroongetuige een verklaring afleggen dat hij of zij bereid is tot het afleggen van een getuigenverklaring tegenover de rechter op een openbare terechtzitting. Is dit gebeurt dan wordt het tijd voor een gesprek. Het is zo dat een kroongetuige zelf ook altijd een verdachte is. Vandaar dat diegene verplicht is om de informatie juist te vertellen wat betreft zijn aandeel in de strafbare feiten waarop de getuigenverklaring is gebaseerd. Het hangt heel erg van de rol af van de kroongetuige hoe het verloop zal zijn. Het is best mogelijk dat er veel duidelijk wordt over een gehele criminele organisatie. 

Hoe betrouwbaar is een kroongetuige? 

Een kroongetuige wil graag dat zijn verklaring gebruikt wordt, want zonder dit is er geen kans op strafvermindering. Toch is er altijd veel discussie over de betrouwbaarheid van een kroongetuige. Degene kan er voor kiezen om dingen te vertellen waarvan hij of zij denkt dat de officier van justitie die graag wil horen. En hoe zit het met de eigen rol? Ook die kan kleiner gemaakt worden dan in werkelijkheid het geval is. Dan heb je nog het feit of het sowieso verstandig is om afspraken te maken met iemand die strafbaar is. Het is geen fijne gedachte dat iemand die zware misdaden heeft gepleegd wegkomt met een lage straf. 

Hoe dan ook het blijft een lastig vraagstuk om wel of niet een kroongetuige in te zetten. Toch is het zo dat een kroongetuige soms de enige is die informatie heeft die cruciaal is om de hoofdverdachte te kunnen straffen. Door de verklaring van de kroongetuige kan soms een hele organisatie opgepakt en gestraft worden. In het verleden is gebleken dat de inzet van een kroongetuige heel effectief kan zijn. 

Hoe verloopt het proces rondom een zaak met een kroongetuige? 

Hoewel het misschien anders klinkt verloopt een zaak met een kroongetuige niet heel anders. Het verschil zit hem in het feit dat de getuige een afspraak mag maken met de officier van justitie. Verder verloopt de zaak hetzelfde als bij andere processen. De kroongetuige mag een advocaat hebben evenals de verdachte(n) in de zaak. Vaak is het proces opgedeeld in verschillende zittingsdagen. Is de verklaring van de kroongetuige bruikbaar? Dan krijgt diegene de deal die van te voren is afgesproken. Ook wordt dan het beschermingsprogramma meteen in gang gezet, voor zowel de kroongetuige zelf als de familie. 

https://youtu.be/xXiFTF1M3GM